Thanh Bình là một nhà soạn nhạc vô danh. Từ lúc sinh thời đến khi trải qua gần hết nửa đời người, anh vẫn không có cho riêng mình bản nhạc nào để đời. Điều này làm anh buồn biết bao nhiêu.
Khi tiết trời từ thu sang đông, anh thường về sống trong một căn nhà bằng gỗ nhỏ nằm ở ngoại ô thành phố, kế bên là khu rừng bạch dương chỉ còn trơ lại vài chiếc lá. Không gian nơi đây yên tĩnh, ngoài trừ tiếng lá ào ạt xô đẩy những nhánh cây thì không còn nghe bất cứ âm thanh nào nữa. Là một nơi thích hợp để anh viết nhạc.
Bầu không khí trong rừng phảng phất mùi nấm cùng với tiếng lá xào xạc. Sương mù bay lả lướt dù là ngày hay đêm. Khí ẩm nhiều nên rêu mọc rậm rạp. Rêu từ trên các cành cây phủ xuống như những dải tóc màu xanh.
Một hôm, Thanh Bình đang thong thả tản bộ trong rừng để tìm cảm hứng thì gặp đứa cháu ông gác rừng. Cô bé thắt hai bím tóc xinh xinh đang nhặt những quả bạch dương bỏ vào trong chiếc giỏ được làm bằng mây. Anh hay đến nhà chơi đánh cờ cùng ông ngoại cô bé. Nhưng vừa nhác thấy anh từ ngoài cổng, nó liền lủi mất vô phòng, đóng cửa lại làm anh không có cơ hội được chuyện trò và làm quen.
Hôm nay tình cờ gặp trong rừng, anh hy vọng cô bé sẽ không bỏ chạy khi nhìn thấy mình.
Trời đang vào đông. Gió thổi triền miên. Sương rơi buốt lạnh, thỉnh thoảng có mưa và nhiệt độ có lúc xuống âm độ.
“Em tên gì?” Anh bước tới khom người, hỏi.
“Đan Đan.” Cô bé lí nhí trả lời, tay nắm chặt chiếc giỏ mây. Thay vì sợ hãi và bỏ trốn như những lần trước, lần này cô bé đứng đấy và nhìn anh chăm chú.
Anh nhận ra đôi mắt Đan Đan có màu xanh nhạt và trong cặp mắt lanh lợi ấy anh nhìn thấy những vòm lá lấp lánh nhảy nhót như những đốm lửa nhỏ.
Vẻ đẹp ngây thơ của Đan Đan làm tim anh rộn rã. Một ý tưởng thuần khiết chợt lóe lên trong đầu anh.
“Anh sẽ tặng em một món quà thú vị nhưng không phải bây giờ, phải đợi đến khi em tròn mười tám tuổi.” Thanh Bình mỉm cười, nói.
Đan Đan xụ mặt. “Thế thì lâu quá.”
“Anh còn phải nghĩ ra nữa chứ.”
“Nhưng đó là món quà gì ạ?”
“Bí mật, tới lúc đó em sẽ biết.” Anh khẽ suỵt.
“Những món đồ chơi ấy ạ?” Anh chưa kịp nói gì thì Đan Đan tiếp luôn. “Thế thì không cần đâu, búp bê hay logo xếp hình, em có đầy.”
“Không, không phải mấy thứ đó.” Thanh Bình bối rối giải thích. “Món quà tinh thần, không phải đồ chơi.”
Nhưng Đan Đan không nghe, cô bé nói tiếp. “Nếu là những thứ đồ chơi đó cũng không sao, em sẽ không làm vỡ đâu. Ông ngoại em có một con tàu bằng gốm, ngày nào em cũng lau chùi mà chẳng bao giờ làm hỏng cả.”
Lời của Đan Đan làm anh phát bực nhưng anh cố nhịn và lặp lại những điều mà người lớn thường nói với trẻ con khi không thuyết phục được chúng. “Em còn nhỏ có một vài chuyện không hiểu hết đâu. Hãy kiên nhẫn nhé. Còn bây giờ thì anh sẽ đưa em về và chúng ta sẽ nói về một vấn đề khác.”
Đan Đan thở hắt ra như người lớn. Chẳng còn cách nào khác, cô bé lẽo đẽo theo sau Thanh Bình. Anh cầm giúp nó chiếc giỏ mây, trong đó đựng rất nhiều quả bạch dương.
Khi sắp tới nhà của người gác rừng, Thanh Bình bảo Đan Đan. “Thôi, em về một mình nhé.”
“Anh không vào chơi một lát à?” Vầng trán cô bé nhăn lại.
“Cảm ơn em. Bây giờ anh không có thời gian, anh còn phải chuẩn bị món quà cho em nữa.”
Thanh Bình xoa đầu Đan Đan rồi quay ngược trở lại con đường lúc nãy mà anh và cô bé đã đi qua. Đan Đan cau mày nhìn theo. Cô bé xách chiếc giỏ nghiêng qua một bên làm cho những quả bạch dương rơi xuống hết.
Trên đường về nhà, Thanh Bình nghĩ. Mình sẽ viết một bản nhạc tặng Đan Đan khi em ấy tròn mười tám.
***
Thanh Bình không bước chân ra ngoài cho đến khi hoàn thành bản nhạc mà anh ấp ủ. Tất cả những thứ có thể làm cản trở âm nhạc như đồng hồ cứ chốc chốc lại kêu tích tắc, điện thoại thi thoảng lại reng lên, rèm cửa bay phần phật khi có gió… anh đều vứt hết vào nhà kho.
Người dân quanh vùng đều bảo rằng căn nhà của anh giống như một túp lều tranh của tiều phu. Trong căn phòng chỉ còn lại mỗi chiếc dương cầm màu trắng bạc. Người giàu trí tưởng tượng có thể nghe thấy những hợp âm sống động từ cây dương cầm: tiếng côn trùng rỉ rả trong các bụi cây, tiếng gió từ trong lớp sương mù, tiếng lá rơi chạm đất từ những cành bạch dương đến cả tiếng nhịp tim người nghệ sĩ run lên vào những khoảnh khắc nhớ đến đôi mắt trong veo của Đan Đan.
Chiếc dương cầm có thể ca về mọi thứ, tâm hồn thánh thiện của con người, về những điều đẹp đẽ trong tình yêu, ước mơ và cuộc sống. Những ngón tay của Thanh Bình lướt nhanh trên từng phím trắng đen, lúc buồn bã, mừng vui, lúc lại cao trào, sâu lắng đến khi giai điệu tắt hẳn đi.
Trong giây phút lặng lẽ ấy có một thứ âm thanh rung lên rất khẽ như tiếng khóc tỉ ti của nàng Lọ Lem bị mụ dì ghẻ trách phạt. Thanh Bình ngửa người ra sau ghế, lắng nghe âm thanh đó. Anh nhận ra đó là tiếng dế, một chú dế đã dọn đến ở cùng anh trong ngôi lều nhỏ.
Thanh Bình viết bản nhạc tặng cho Đan Đan trong suốt một năm ròng rã. Anh dùng tất cả những mỹ từ đẹp đẽ, những giai điệu trong sáng nhất để hoàn thành bản nhạc mà anh nghĩ đó là bản nhạc bất hủ trong cuộc đời mình.
Mùa đông thực sự bắt đầu. Những đợt gió se lạnh khiến những hàng cây run rẩy. Không còn sót lại chiếc lá nào, chỉ có những cành khẳng khiu, gầy khô cố sức bám trên thân cây. Sương trắng giăng đầy che đi con đường hoang sơ. Mùa càng lạnh, càng ít người ra khỏi nhà.
Chẳng bao lâu, giá rét bao trùm cả thị trấn. Trong căn phòng ấm áp với lò sưởi nổ lách tách, Thanh Bình nhìn qua ô cửa nhà mình thấy rõ những ngọn gió tụ hội dưới lòng đường, gió than vãn ngoài cửa kính, lay giật, xô đẩy những chiếc lá trên ban công. Lời ca của gió đưa lại không đắm say bằng âm thanh mà anh đang từng ngày viết nên. Trên bầu trời đàn chim di cư tìm nơi ẩn náu. Bầu trời mang màu xám của ngày đông lạnh buốt.
Thanh Bình viết về vẻ đẹp bên trong tâm hồn và lòng hạnh phúc. Trong lúc sáng tác, anh mường tượng cô bé có đôi mắt màu xanh ngọc bích đẹp rạng ngời lớn lên là một vị thiếu nữ xinh xắn.
Em như mặt trời, như ánh sáng ban mai. Một đóa hoa tinh khiết và trắng ngần đã bừng nở khi em đang dần trưởng thành và khiến mọi thứ xung quanh em như ngập tràn hương sắc của mùa xuân. Tôi rất hiểu cuộc đời này, dù người ta có nói thế nào thì em hãy tin rằng cuộc đời rất kỳ diệu và tuyệt đẹp. Tôi đã trải qua thời thanh xuân, cống hiến tất cả vì niềm đam mê âm nhạc. Dù sự cống hiến của tôi không một ai biết đến nhưng tôi không hối tiếc. Tôi cho đi tất cả mà không cần đòi hỏi gì. Vì thế, tôi nghĩ mình còn hạnh phúc hơn cả em nữa, Đan Đan ạ!
Em là vầng trăng tỏa ánh sáng huyền dịu. Em như hừng đông đánh thức mọi người sau một giấc ngủ say. Mong thượng đế ban phước lành cho em, cho những ước mơ của em và những gì em mong muốnthành sự thật.
Mạch suy nghĩ chảy tràn trong đầu Thanh Bình, anh gửi nó vào từng phím đàn. Anh còn cảm nhận có người đang nghe trộm tiếng nhạc của anh. Là những chú chim khổng tước đậu trên cành, là người bộ hành lang bạt trong đêm khuya mặc tấm áo khoác da hoẵng, là chú dế mèn trong sân cỏ nhà anh, là ngọn gió đập mạnh vào ô cửa kính, là vầng nguyệt mang ánh sáng huyễn hoặc trên cao.
Mỗi ‘người’ nghe theo mỗi cách khác nhau.
Những con chim khổng tước dù chúng có hót hay thế nào cũng không bằng tiếng đàn say đắm. Người bộ hành dừng chân ngồi bên vỉa hè đối diện nhà anh, trầm tư lắng nghe. Chú dế mèn bò ra khỏi chiếc hang ấm cúng, ngước cổ nhìn lên cửa sổ sáng đèn, bên trong in bóng người đang đánh đàn. Phải chăng lời ca quá ngọt ngào nên gió ngừng thổi, nhè nhẹ ru anh vào cõi mê luyến để anh có thể nhanh chóng hoàn tất bài nhạc. Ánh trăng đi vào trong mây và ngủ luôn ở đó vì không thể cưỡng nổi âm thanh đẹp đẽ ấy, thứ âm thanh mà bất cứ ai nghe cũng đều xuyến xao.
***
Một mùa đông nữa lại về.
Đan Đan tròn mười tám, cô tốt nghiệp trung học với tấm bằng xuất sắc. Để chúc mừng, ba cô cho cô lên thành phố sống cùng với bà Băng Thục, em gái ông. Mẹ cô không nỡ rời xa con gái mình, bà cứ khóc mãi không thôi.
Ba cô an ủi. “Cho con bé đi đây đi đó để nó biết cái thế giới này ra sao, lòng người thế nào, để nó ru rú trong nhà nó sẽ chẳng bao giờ khôn ra được.”
Nghe nói bùi tai, mẹ cô gạt nước mắt, vào phòng thu dọn đồ đạc cho đứa con gái duy nhất.
Ai biết được tương lai sẽ cho Đan Đan những gì? Có thể, số phận sẽ cho cô một người chồng chân thật nhưng vô gia cư? Hay một chàng giám đốc trẻ tuổi nhưng lại keo kiệt và bủn xỉn?
Năm đó, Thanh Bình gửi bản demo của bản nhạc Tình ca mùa đông cho ban tổ chức và ngay lập tức anh được mời tham gia buổi hòa nhạc nhân kỷ niệm 249 năm ngày sinh của nhà soạn nhạc tài ba Beethoven.
Bà Băng Thục là nhân viên phục trang trong một nhà hát. Chồng bà, ông Thành cũng làm trong ấy. Ông làm nghề thiết kế sân khấu.
Hai vợ chồng bà ở trong một căn gác ngay bên cạnh nhà hát. Cửa sổ quay về hướng đông. Bao quanh căn gác là những mảng trời xanh biếc. Từ đây có thể thấy rõ màu trời chuyển từ bình minh sang hoàng hôn và ngược lại. Trên tường treo rất nhiều tranh được cắt ra từ tạp chí: những con phố vắng vẻ, những hàng cây rụng lá, những dải cát xa tít và nhiều nhất là bầu trời lúc quang mây, lúc xám xịt.
Đan Đan rất thích đi xem hoà nhạc. Đó là chuyên mục giải trí thú vị trong cuộc sống của cô. Mỗi lần xem xong hoà nhạc về, Đan Đan thường thao thức không chợp mắt được. Những giai điệu không lời vừa xót vừa da diết luôn khiến lòng cô bồi hồi có khi còn khiến cô bật khóc mà chẳng hiểu vì sao.
Bà Băng Thục thấy thế lấy làm lo lắng và thường an ủi Đan Đan. Bà nói rằng đừng nên tin vào những gì diễn ra trên sân khấu. Chẳng ai biết được đằng sau những giai điệu bi thương kia có phải là một cuộc đời bi ai? Họ cố tình làm màu vậy thôi. Họ biểu diễn vì khán giả muốn nghe. Nhưng ông Thành lại phản đối gay gắt. Ông cho rằng âm nhạc chính là thứ ngôn ngữ tuyệt dịu nhất thế gian. Qua âm nhạc có thể thấy rõ tình cảm của người sáng tác ra nó mà không cần một lời biện hộ nào cả.
Tuy vậy bà Băng Thục vẫn cứ đòi đi xem hòa nhạc để đổi sở thích.
Ông Thành không châm chọc ý kiến trái chiều của bà, chỉ nói. “Âm nhạc chính là tấm gương để phản chiếu những cái đẹp bên trong tâm hồn.”
Những lúc như vậy, bà cô ruột của Đan Đan thường kêu lên. “Cháu đừng nghe những gì ông ấy nói. Ông ấy chẳng biết nghệ thuật là gì đâu.”
Lúc đó là tháng mười hai, chỉ còn vài ngày nữa là tới lễ giáng sinh. Một màu trắng xoá bao phủ khắp đất trời. Trời lạnh và buông những hạt mưa phùn. Cỏ lan chỉ hương thoang thoảng bay.
Có một buổi hòa nhạc diễn ra tại nhà hát nơi bà Băng Thục đang làm việc.
Đan Đan đi xem hoà nhạc cùng với người cô ruột của mình. Thoạt đầu cô định mặc một chiếc đầm nhung đen, loại nhung rất mịn được nhập khẩu từ Ý. Nhưng chú cô bảo trong đêm đen nên vận đồ trắng để phô bày sắc trắng tinh khôi của nó. Điều này sẽ làm cô nổi bật hơn khi ở giữa đám đông.
Không thể cãi lại lời ông Thành, Đan Đan mặc chiếc váy trắng không tay khoác ngoài một chiếc áo len candida quý phái. Bà Băng Thục đã mượn nó trong kho phục trang của nhà hát.
Khi Đan Đan mặc xong, bà Băng Thục phải công nhận một điều rằng chồng bà có con mắt thẩm mỹ. Bà ngắm cô cháu gái trước gương, trầm trồ khen ngợi. Không gì có thể sánh bằng màu da cùng gương mặt thanh thoát với mái tóc dài mượt của cô.
“Bà xem, cứ y như con bé đang đi dạ hội với hoàng tử vậy.” Ông Thành nói với bà Băng Thục.
“Đúng vậy.” Bà trả lời. “Thế mà hồi đó buổi hẹn đầu tiên của chúng ta, tôi còn chẳng được như thế và ông cũng chẳng phải là chàng trai ga-lăng.”
Ông Thành phì cười rồi chúc hai cô cháu đi xem hoà nhạc vui vẻ.
Từng cơn gió buốt thổi ngập trời. Ánh trăng lạnh chiếu xuống con phố dài rải đầy lá khô.
Dòng người đổ về nhà hát càng lúc càng đông. Bà Băng Thục đưa vé cho người gác cổng rồi dắt tay Đan Đan vào bên trong, chọn đúng vị trí ngồi. Cô đảo mắt quan sát. Phía trên sân khấu chỉ có một góc là phát sáng. Sau đó thì hàng loạt ngọn đèn lưu ly được thắp lên trên những giá nhạc. Buổi tối đó sao giăng kín khắp trời, sáng đến nỗi những ngọn đèn chỉ làm nền cho không khí buổi hoà nhạc thêm phần thăng hoa.
Những nốt nhạc đầu tiên được cất lên dưới bàn tay nghệ sĩ, cả khán phòng im phăng phắc. Rồi cứ thế những giai điệu nhịp nhàng vang dội êm êm giữa sân khấu, bao trùm cả nhà hát. Đan Đan say sưa lắng nghe bản nhạc tuyệt diệu hay nhất từ trước tới nay. Bản nhạc gợi lên trong cô những xúc cảm bồi hồi kỳ lạ. Những âm thanh nối tiếp nhau gợi lại trong tâm trí cô những hình ảnh trong giấc mơ mà cô vẫn thường mơ.
Bỗng nhiên Đan Đan giật nảy người khi nghe có ai đó nhắc đến tên mình. Cô quay sang nhìn người ngồi bên cạnh bằng ánh mắt như muốn hỏi chuyện-gì-đang-xảy-ra-thế? Bà Băng Thục cũng kinh ngạc không kém.
Thanh Bình đứng ngay giữa sân khấu từ lúc nào. Việc đầu tiên anh làm là đưa mắt nhìn chung quanh. Mặc dù anh không biết khi lớn lên trông Đan Đan như thế nào nhưng anh cứ nhìn mãi vào cô gái mặc đầm trắng như thiên thần đang ngồi ở hàng ghế đầu. Khóe môi anh nở nụ cười, anh đinh ninh rằng cô chính là cô gái bé nhỏ hay lẫn trốn anh mỗi khi anh tới nhà cô chơi.
Trước khi biểu diễn, anh tuyên bố trước khán giả. “Bản nhạc này có tên là Tình ca mùa đông, tôi viết tặng Đan Đan nhân dịp cô tròn mười tám tuổi.” Anh nói đúng quê hương và cả tên ông ngoại của mình khiến Đan Đan không khỏi ngạc nhiên.
Đan Đan mang hai tâm trạng lẫn lộn vừa sung sướng lại vừa lo sợ. Cô hít một hơi thật sâu, cố gắng dùng hơi thở đó điều hoà nhịp tim nhưng vô ích. Cơn xúc động trong cô dâng tràn khiến cho mí mắt cô rớt ra một giọt nước. Cô giấu đi trong đôi bàn tay.
Ban đầu cô không nghe thấy gì hết. Một cơn sóng cuồn cuộn trào lên trong lòng. Bản nhạc du dương, càng lúc càng cao trào. Nó tựa như một luồng gió thổi qua các ngọn cây, như muôn vạn tia nắng nhảy nhót trong buổi sớm tinh mơ, gieo vào trái tim người những giọt nước trong veo, mát rượi. Đan Đan cảm thấy có một luồng không khí âm nhạc nhẹ bẫng len lỏi trong từng tế bào. Cô cố gắng bình tĩnh trở lại.
Từ lúc nào chẳng hay, tiếng đàn đó như có phép nhiệm màu hoá thành tình yêu cao cả, quý giá. Tiếng đàn mở ra một thế giới không có đau khổ, không có chiến tranh và con người sống với nhau chan hoà.
Giờ thì Đan Đan nhận ra Thanh Bình chính là người đã giúp cô mang chiếc giỏ đựng đầy quả bạch dương về đến tận nhà. Là người mà cô từng chê trách chỉ biết làm ra những món đồ chơi rẻ tiền hóa ra lại là một nghệ sĩ tài hoa.
Thì ra đó chính là món quà mà anh hứa đã tặng cô vào bảy năm sau.
Đan Đan cảm thấy hổ thẹn và bật khóc – những giọt lệ biết ơn. Đến lúc ấy, bản nhạc da diết tràn ngập mặt đất và cung trăng. Sóng nhạc làm cho các vì tinh tú bừng nở và qua những ánh sáng ấy, những điều tham lam, ích kỷ tan biến như bọt sóng.
Giai điệu cuối cùng chợt vụt tắt. Thanh Bình cúi đầu chào khán giả. Không gian vẫn im lặng. Một lúc lâu sau anh mới nghe những tràng pháo tay nồng nhiệt vang lên như những bông pháo hoa được bắn lên trời.
Buổi hoà nhạc kết thúc. Đan Đan chạy đi tìm Thanh Bình. Mọi người quay đầu lại nhìn cô. Có thể một trong số đám khán giả đã nhận ra cô chính là người được nghệ sĩ Thanh Bình nhắc đến lúc nãy.
Bà Băng Thục đuổi theo không kịp đành chờ cô cháu gái trước cổng nhà hát. Cô tìm thấy anh đứng dưới một ngọn đèn. Ánh sáng hắt vào khiến làn da anh lấp loáng ảo diệu. Sau lưng và đằng trước cô, bóng tối nhợt nhạt vẫn trải đầy trên con đường đầy gió lạnh. Nơi ô cửa nhỏ bé tí nhà ai đó thấp thoáng một ngọn nến yếu ớt.
Đan Đan nắm chặt hai tay. Tuy cô chưa xác định rõ ràng những cảm xúc trong tim nhưng những cái đẹp về cuộc sống, cô lĩnh hội được tất cả.
Khẽ hít một hơi thật sâu, cô bước tới bên anh, trong ánh sáng rực rỡ của những ngôi sao trên bầu trời.
